Schermen zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven, en dus ook niet uit dat van jonge kinderen. Maar hoe ga je daar als ouder verantwoord mee om? Tijdens de ouderavond in theater De Lieve Vrouw, sprak mediapedagoog Marije Lagendijk over mediawijsheid. Haar inzichten én de open gesprekken met ouders gaven veel stof tot nadenken.
Wat is mediawijsheid?
Mediawijsheid gaat over het bewust, positief en veilig omgaan met digitale media. “Kinderen groeien op in een wereld waarin digitale prikkels overal zijn,” zegt Marije. “Daarom is mediawijsheid geen luxe, maar een basisvaardigheid.” Toch betekent dat niet dat jonge kinderen veel met media bezig moeten zijn. Integendeel: leren doen zij vooral via hun zintuigen, door spel, beweging en interactie. Digitale middelen kunnen verrijkend zijn, maar mogen de echte wereld niet vervangen.
De rol van de kinderopvang
Kinderopvangorganisaties spelen hierin een sleutelrol. “We kunnen ouders inspireren door zichtbaar en bewust met media om te gaan,” zegt Marije. Denk aan een helder mediabeleid, maar ook aan activiteiten die juist zonder scherm plaatsvinden zodat ouders ideeën opdoen voor thuis.
De kracht zit in samenwerking: opvang en ouders als partners in mediaopvoeding. Niet alleen door afspraken, maar ook door het gesprek open en zonder oordeel aan te gaan. Uiteindelijk hebben we allemaal hetzelfde doel: kinderen veilig laten ontwikkelen in de hedendaagse wereld.
Wat is gezonde schermtijd?
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zou schermtijd voor jonge kinderen beperkt moeten blijven tot maximaal één uur per dag, bij voorkeur minder. In Nederland ligt het gemiddelde op 86 minuten per dag. “Maar het gaat niet alleen om de tijd,” zegt Marije. “De inhoud, de afwisseling én de betrokkenheid van de ouder zijn minstens zo belangrijk.”
Jonge kinderen leren vooral door variatie. Een filmpje kijken kan, maar daarna weer bewegen, praten of buiten spelen is essentieel. Vooral bij kinderen onder de twee is schermtijd niet gewenst. Want een kind lijkt heel rustig wanneer ze naar een scherm kijken, maar hun hersenen zijn dat absoluut niet. Het echte leren en ontprikkelen gebeurt offline, bijvoorbeeld in de natuur.
Voorkom overprikkeling: kies bewust
Kinderen onder de zes jaar kunnen zelf nog niet kritisch omgaan met media. “Daar hebben ze volwassenen voor nodig,” legt Marije uit. “Let op hoeveel beeldwisselingen er zijn, wat het geluid doet, of de inhoud echt is afgestemd op jonge kinderen. En er is niets mis met herhaling: hoe vaak hebben wij vroeger wel niet dezelfde dvd of videoband gekeken?”
Zo kregen veel ouders een belangrijk inzicht: geen gedachteloos scrollen meer langs YouTube Kids-filmpjes of Cocomelon. In plaats daarvan: bewuste keuzes maken. Liever een rustige educatieve app dan snelle beelden. En bij twijfel: even niets. Want ook verveling is goed voor een kind.
De meerwaarde van samen kijken
Media wordt pas echt leerzaam als je er samen met je kind naar kijkt. “Stel vragen, praat mee, laat je kind vertellen wat het ziet. Dán leren ze ervan,” zegt Marije. Samen kijken versterkt ook de band tussen ouder en kind. Het draait om interactie, niet consumptie.
Verschillen tussen thuis en opvang
Wat als er thuis een ander mediabeleid is dan op de opvang? “Dat hoeft geen probleem te zijn,” zegt Marije. “Zolang we maar elkaars keuzes begrijpen.” Door uit te leggen waarom de opvang bepaalde keuzes maakt, geef je ouders inzicht en ruimte om zelf ook opnieuw naar hun eigen gewoonten te kijken.
Eerlijke gesprekken, echte verbinding
Opvoeden is niet zwart-wit. Soms is het scherm gewoon even nodig. “En dat mag ook,” zegt Marije. “Maar juist dan is het waardevol om open in gesprek te gaan, zonder oordeel.” Vraag: hoe doe jij het? Wat werkt voor jullie?
Die openheid gaf lucht tijdens de ouderavond. Er werd herkenning gedeeld, gelachen, en soms ook met nieuwe ogen gekeken naar het eigen gedrag. Eén zin bleef hangen:
“Je bent als ouder de belangrijkste influencer van je kind.”
